Азербайжанда GSM-тармактарда электрондук-санариптик кол тамга (ЭСК) колдонуу пландаштырылууда, бул үчүн атайын криптографиялык мүмкүнчүлүктөрү бар sim-карталарды колдонуу  мүмкүнчүлүгү караштырылат.

Электрондук-санариптик кол тамга (ЭСК) берүү долбоорунун үстүндө  Азербайжандын мобилдик байланыш операторлору иштешүүдө, деп билдирет Азербайжандын Байланыш жана  маалыматтык технологиялар  министрлигинин информатикалык-эсептөө борборунун (ИЭБ) директору Наиль Марданов.

Маалым болгондой, азыркы учурда ЭСК кызматы, аткарган функциялары операторлордун тармактарында колдонулган кадимки Sim-карталардыкына окшош болгон SMART-карталар  аркылуу берилет. Жаңы типтеги Sim-карталар азыр дүйнөдө колдонула баштады. Биз аларды сыноодон өткөрүп жатабыз.  Эгер  бул Sim-карталарды операторлор бере турган болсо, анда картанын эс тутумунда абоненттик номерден тышкары, электрондук ачкычтарды иштеп чыгуу үчүн тиркемелер дагы жүктөлүп орнотулат.  Андан ары ЭСК  алуу жол жобосу, анын азыркы берилип жаткан тартибине эле окшош.  Башкача айтканда,  колдонуучу Pin-код алууга арыз жазат,  кийин бул код менен оперторлордун тармагында окшоштурулат», - дейт   Марданов.

Код, атайын даярдалган тиркеме аркылуу ачкычтарды иштеп чыгуу үчүн колдонулат, ал тиркемени  смартфонго же планшетке жүктөп алуу керек болот.  Тиркемени e-imza.az сайтынан  жайылтууга болот.  Тиркеме,  каттоо борборунда сертификат алуу жөнүндө суроо талап жиберет. Андан ары санариптик кол тамганы көздөгөн максатта колдоно берсе болот. 

Буга чейинки бар болгон ЭСК,  мобилдик телефондор жана планшеттик компьютерлер аркылуу  башка ыкмалар менен колдонуу үчүн, SMART-картадан ЭСК жөнүндө маалыматты окуй ала  турган каражаттар колдонулушу керек болчу.
 
"Мында дөйнө боюнча азыр жаңылык болуп жаткан мобилдик картридерлер тууралуу (5pin жана 3,5 миллиметр USB көзөнөкчөлөрү менен) сөз болууда. Буларды дүйнөнүн бардык интернет-дүкөндөрдөн сатып алууга болот. Жакынкы  аралыкта сыноодон өткөрүлүп колдонууга жарактуу деп табылган  каражаттардын тизмесин айт бетинде жарыя кылабыз. Булардын келечеги алдыда, буларга суроо талап болгонуна жараша компьтердик техникалар дүкөндөрүнө чыгарылып турат» - дейт Марданов.

ЭСК мобилдик каражаттарда колдонуу үчүн сертификаттары берүү биринчи марттан тартып башталат.  Мардановдун айтканы боюнча,  азыркы учурда Бакуда жана региондордо, каттоо борборлору менен  уюштуруу иштерин жүргүзүү талап кылынат. В настоящее время, по словам Марданова, необходимо осуществить организационные работы с центрами регистрации, расположенными в Баку и в регионах.

Булак: Trend